İnternetin icadı ve sosyal medyanın ortaya çıkması hayatımızı çok değiştirdi. Hızlı bir şekilde değiştirmeye de devam ediyor. Selfie’ler, paylaşımlar, hikayeler ve beğeniler derken dünyamız git gide sanallaştı. Bunların üstüne son yıllarda bir de TikTok, biz belki farkında olmasak da yaşam tarzımızı değiştiriyor. Bizler üzerine büyük etkiler bırakıyor.
Öncelikle sevgili okurlar yazıya TikTok’un ne olduğunu açıklamakla başlamak istiyorum. TikTok, 2016 yılında çinli firma ByteDance tarafından piyasaya sürülen bir sosyal medya uygulaması. 2017 yılında Musical.ly’i satın aldıktan sonra ülkemiz de dahil olmak üzere tüm dünyada hızlıca yayıldı. Öyle ki günümüzde TikTok’un dünya genelinde 1 milyardan fazla aktif kullanıcısı var. Ülkemizde ise bu rakam 30 milyon ki bu da bir hayli çok.
TikTok’un Mantığı ve Sektöre Etkileri
Baktığımızda TikTok’un piyasaya sürüldüğü tarihlerde video izleme sektörünün devinin YouTube olduğunu görüyoruz. O zamanlar yatay ekranlardan video izlemek en çok tercih edilen ve de insanlara en doğal gelen şeylerden biriydi. Düşünün 2017 yılındasınız televizyonun da dünyaya oldukça bir etkisi var ve sonuçta televizyonlar ile bilgisayar ekranları yatay halde tasarlanmış. Bunun yanı sıra telefonlar da yatay tutulup video izleniyor. Bu duruma sadece Instagram bir istisna olarak gösterilebilir. Ayrıca videoların süreleri de uzun. İnsanlar YouTube’da ortalama 30-40 dakikalık videoları izliyorlar.
İşte böyle bir dönemde TikTok piyasaya sürüldü ve adeta dedi ki: “Arkadaş ben devrim yapmaya geldim, yatay video yok artık dikey izleyin, yarım saatlik video da yok, izleyeceğiniz video 1 dakikayı geçmesin bittiğinde ise aşağı kaydırın ve yenisine geçin!”
İlk yıllarında çok da bir devrim yaratamasa da TikTok şu anda sektöre tamamen yön vermiş durumda. 2020 yılının Temmuz ayında Instagram TikTok ile rekabet edebilmek için “Instagram Reels” adında çakma TikTok’unu tanıttı. Aynı senenin eylül ayında ise benzer bir hamle YouTube’dan “YouTube Shorts” halinde geldi. Günümüzde ise insanlar YouTube’dan çok Instagram’da ve Tiktok’ta zaman geçiriyor.
TikTok’un sektöre en büyük etkisi ise sosyal medyadaki uzun videoları 1 dakikadan az kısa ve dikey videolarla yer değiştirtmesi oldu. Artık insanlar bilinçsizce kısa kısa videolar izleyip durmadan aşağı doğru kaydırabiliyorlardı. Böylelikle videoların niteliğinde ciddi bir düşüş meydana geldi ve kanaatimce sosyal medyada bilinçsiz bir şekilde video izlemek uyuşturucu kullanmaktan farksız hale geldi. Telefonu elinize alıyorsunuz ve bırakıyorsunuz aradan geçen vakit ise saatleri bulabiliyor. Öğrendiğiniz hiçbir şey yok üstelik zihinsel ve fiziksel olarak sürekli yorgun hissetmenize sebep oluyor. Ayrıca sizi daha saldırgan bir hale getiriyor. Bu sonuçların hepsi bizzat kendimde ve arkadaşlarımda gözlemlediğim etkiler.
Modern Toplumda Odaklanma Problemi
Bir diğer ana konu ise odaklanma problemi. Sosyal medyanın yarım saatlik videolardan 15-20 saniyelik videolara dönüşüm geçirmesi insanlar ve modern dünya üzerinde ciddi bir odaklanma bir diğer adıyla konsantrasyon sorununa neden oluyor. Bunu hayatımızın bir çok alanında görüyoruz. Bir işe yaparken, ders çalışırken, kitap okurken, yazı yazarken saatlerce yapmamız gereken şey üzerine yoğunlaşamıyoruz. 5-10 dakika sonra hemen sıkılıveriyoruz ya da aklımız başka yerde oluyor. Bu gerçekten ciddi bir sorun ve bu durumdan müzdarip sadece Türkiye’de bile milyonlarca insan var. Birinin bir zamanlar ben olduğumu itiraf etmek istiyorum. Hayatımda hiç aktif bir TikTok kullanıcısı olmadım ama düzeli olarak Instagram Reels kullandığım zamanlarda bir filme başlayıp ara vermeden bitirmeyi bile beceremez hale gelmiştim. Çevremde hâlâ bu durumda ola bir sürü insan tanıyorum.
Bu noktada şunu da belirtmek isterim ki ben TikTok kullanmıyorum demek bir çözüm değil. Ben de kullanmıyorum ama Instagram’dan veya YouTube’dan reels ya da shorts dediğimiz kısa videolar izlemek de TikTok kullanmaktan farksız. Yukarıda da belirttiğim gibi bu hizmetler TikTok’un sadece şekil değiştirmiş halleri, mantık ve amaç hep aynı. Bence bu sistem gerçekten kirli bir sistem ve buna dikkat etmek lazım. Öyle ki dünyada müşterilerine “kullanıcı” diyen sadece iki sektör var: uyuşturucu ve sosyal medya sektörü.
Şunu da unutmamalıyız ki “Eğer bir hizmete para ödemiyorsanız ürün sizsinizdir.”
Eğer bİr hİzmete para ödemİyorsanız ürün sİzsİnİzdİr.
Bu konunun meraklıları için “The Social Dilemma” belgeselini şiddetle öneririm.
Çağımızın Hastalığı Olarak Tanımlanan Depresyon Nedir ve Neden Olur TIKLAYINIZ
Sayısız Şarkıda Kullanılan Roland TR-808’in Tarihçesi TIKLAYINIZ
Spotify’ın Hikayesi: Dijital Müzik Devriminin Doğuşu TIKLAYINIZ
