Merhaba sevgili okurlar daha önceki yazımızda TikTok’un sosyal medya sektörüne ve insanlar üzerine etkilerine değinmiştik o yazımızı BURAYA tıklayarak okuyabilirsiniz. Sanılanın aksine TikTok’un hayatımızdaki yeri sadece telefonlar değil. Aslında TikTok bir sosyal medya uygulamasından çok daha fazlası. Bu yazımızda ilginçtir ama TikTok’un edebiyata olan etkisinden bahsedeceğiz. Uzun lafın kısası bugünkü maceramız BookTok.
Her şeyden önce şunu söylemek istiyorum ki BookTok akımı Türkiye’de henüz çok da yaygın değil. Türkiye’de de var mı? Kesinlikle var ama halen daha yurt dışındaki belirli ülkeler kadar büyük bir çapa ulaşmadı. Tabii bu durumda Türkiye’deki düzenli kitap okuma alışkanlığına sahip kişilerin sayısının bir hayli az olmasının da etkisi var. Şu da aşikar ki insan bir eylemi çevresinde görüyorsa onu yapmaya, onu taklit etmeye eğilimlidir. Mesela evde kitap okumayan bir ebeveynin çocuklarına neden kitap okumuyorsun diye kızmaya hakkı yoktur.
BookTok, ABD ve Avrupa ülkelerinde gençler tarafından çok yoğun bir ilgi görüyor. Ben şahsen ülkemizde de “Dubai Çikolatası” hızıyla yayılmasının an meselesi olduğunu düşünüyorum. BookTok şu anda sektöre cidden yön veriyor. Şahsen ben Avrupa ülkelerinde gezdiğim neredeyse her kitapçıda içeri girer girmez ilk karşıma çıkan standın BookTok standı olduğunu gözlemledim. İtalya’da, Macaristan’da ve Romanya’da. Tabii bu kitapların en görünür yere konmalarının da bir sebebi var.
Edebiyatın TikTok’laştırılması veya BookTok Nedir?
BookTok, bir grup kitap sever tarafından TikTok’ta bir hashtag olarak başladı ve kısa sürede büyük bir trend haline geldi. Uygulama içerisinde içerik üreticileri -sosyal medya ağzıyla influencer‘lar- okudukları ve beğendikleri kitapları takipçileriyle paylaşıyorlardı. Ayrıca kitaplar hakkında bazı eleştiri ve önerilerde de bulunuyorlardı. En başta her şey yolundaydı. Fakat bir süre sonra iş rayından çıktı. İçerik üreticileri sadece tanıtmak için para aldıkları kitaplar hakkında videolar çekmeye başladı. Bu kitaplar ise TikTok’un kullanıcı kitlesi de göz önünde bulundurularak tasarlanmış kitaplardı. Gerçekten sadece ve sadece TikTok izleyen insanların okuması için tasarlanmıştı. Hatta bir çoğu da sadece bir günlük bir okumayla bitirilebilen edebi değeri sıfıra yakın niteliksiz kitaplardı. (Sally Rooney’i ve kitaplarını diğerlerinden ayırmak lazım.) Fenomenler ise daha çok kitap tanıtmak ve bu sayede daha çok para kazanmak için haftada 7 ile 10 arası kitap okuduklarını ve bu kitapları çok beğendiklerini ifade ediyorlardı.
İşte bu sırada da sadece TikTok kategorisinde kitap yazan ve çok az bir sürede aşırı derecede fazla kitap ortaya çıkarıp yayımlayan yazarlar sektöre katıldı. Bu yazaların tek amacı TikTok’un okur kitlesiydi. Ayrıca çok fazla reklam yapıp delilerce kitap satıyorlardı. Bunun en büyük örneği Colleen Hoover’ın 3 farklı kitapla en çok satanlar listesinden haftalarca düşmemesidir. Yazarı BookTok’un kraliçesi olarak tanımlayanlar da var.
Günümüzde kitap yayımlama işinin kolaylaşması BookTok için çok büyük bir zemin hazırladı. Ayrıca TikTok, Instagram gibi uygulamalarda geçirdiğimiz süre arttıkça odaklanma becerimiz azalıyor. Bu yüzden bir niteliği olan ve insanlara bir şeyler öğreten, kalıcılığa ulaşabilmiş kitaplardansa aynı peçete tarzı hızlıca oku bitir veya bir başka deyişle kullan-at tarzı kitaplar tercih ediliyor. Şunu belirtmek lazım ki bu durum, okumanın ve okurun kalitesini dramatik bir şekilde düşürüyor.
Bir önceki yazımızda bahsettiğim gibi TikTok’un aktif kullanıcı sayısı bir milyardan fazla. Bu da bize etki alanın devasa olduğunu gösteriyor. Bu bağlamda ben BookTok’un dünyamıza etkisini “edebiyatın tiktoklaştırılması” tanımlıyorum. Bu tanımı yaparken George Ritzer’ın 1993 senesinde yayımlanan “The McDonaldization of Society” yani “Toplumun McDonalds’laştırılması” adlı makalesinden esinlendim. Benim dünya görüşümü derinden etkileyen bir makale olmuştur. Size de şiddetle tavsiye ederim.
TikTok’un Sosyal Medya Sektörüne ve İnsanlar Üzerine Etkileri TIKLAYINIZ
Spotify’ın Hikayesi: Dijital Müzik Devriminin Doğuşu TIKLAYINIZ
Ludizm: İngiltere’de Ortaya Çıkmış Bir Çeşit Teknoloji Karşıtlığı TIKLAYINIZ
